કુમાર આશ્રમમાં માધવકાકાનો ભત્રીજો વિજય જ પરિવાર સાથે ગૃહપતિ તરીકે આવ્યો. શર્મિષ્ઠાને પણ તેની પત્ની માલતી સાથે સારાંબહેનપણાં થઇ ગયા હતા, આમ રોજીંદી જિંદગીમાં સમય વીતતો રહ્યો.
શાળાનું નવુંસત્ર ચાલુ થઇ જતાં પોતાને ગામ ગયેલી છોકરીઓ આવી જતાં આશ્રમ પાછો છોકરીઓના કલબલાટ ને પક્ષીઓના મધુરા ગાનથી પાછો જીવંતથઇ ગયો. છોકરીઓ પણ નવા સત્રમાં ભણવામાં પરોવાઇ ગઇ. આશ્રમનો બગીચો પણ છોકરીઓનીકાળજીથી સુંદર થઇ ગયો હતો. બગીચામાં હીંચકો ને બેઠક બનાવી હતી. નવરાશના સમયમાંશર્મિષ્ઠાને તેના પર બેસવાનું ગમતું. તેણે તેના કોટેજ આગળ પણ તેના મનગમતાંગુલાબની ક્યારી બનાવી હતી.
આશ્રમમાં બીજીપ્રવૃતિઓ પણ ચાલતી તેમાં બહારથી છોકરીઓ આવતી પણ તેમાં ઝાઝોપ્રતિસાદ આસપાસના ગામડામાંથી મળ્યો નહતો તેથી તેનેવેગવંતી કરવાનો શર્મિષ્ઠાએ નિશ્ચય કર્યો. બીજી ઇતર પ્રવૃત્તિમાં સિવણ ક્લાસ, ભરતકામ, હાથવણાટની ઘરવપરાશની ચીજ-વસ્તુઓ ને મોતીકામના ઘરેણાં બનાવવાનું મુખ્ય હતા. ઘરે રહેતીગૃહિણીઓનેઆજીવિકા પૂરી પાડી શકાય તે હેતુથી શરુ કરવામાં આવેલ પ્રવૃતિઓમાં ગામની બેચાર નેબાજુના ગામની મળીને દસેક સ્ત્રીઓ આવતી પણ નિયમિત નહોતી તેથી વધારે બહેનો આ પ્રવૃતિમાં જોડાય તેને માટેકમર કસવાનો તેણે નિશ્ચય કર્યો.
હવે કંઇક નવુંકરવા તેનું મન તરફડિયાં મારવા લાગ્યું.આજુબાજુના નાના નાના ગામડાં જે છૂટીછવાઇ વસ્તી ધરાવતાં હતા ને જંગલોનીવચ્ચે આવેલ હતા ત્યાં દવાખાનાં તો દૂરની વાત રહી પ્રાથમિક મેડિકલસુવિધા ધરાવનાર આરોગ્ય કેન્દ્ર પણ ન હતા. સાગટાળા પણ એટલું નાનું કે ગામના લોકો માંદા પડતા તો તાલુકા મથક દેવગઢ બારિયા જ સુવિધાહતી ત્યાં જ જવું પડતું. તેથી કોઇ સેવાભાવી ડોક્ટર મળે તો દવાખાનુંચલાવવાની ઇચ્છા થઇ. આશ્રમમાં દવાખાનું ખોલી શકાય તેટલીપૂરતાં પ્રમાણમાં જમીન પણ હતી ને શરુઆતમાં ચાલુ કરવા મહેમાનગતિના ઓરડા પણ ખાલીપડેલહતા. આ બાબતમાં નીલું પણ મદદ કરી શકે તેમ હતી.તેના પતિ અમરની અમદાવાદમાં હોસ્પીટલહતીને તે પણ એમ. બી.બી. એસ. થઇ તેની વ્યવસ્થા સંભાળતી હતી. એકવાર કોઇ મળી જાય નેઆશ્રમમાં દવાખાનું થઇ જાય તો આજુબાજુના ગામડાં પણ જુનિયરડોક્ટર ને સ્વયંસેવકોની મદદથી આવરી લઇ સેવા આપી શકાય. આમવિચારતી હતી ત્યાં એવો બનાવ બન્યો કે જે તેના મનને આંચકો આપનારો હતો.
આગળ જણાવ્યા મુજબધોરણ 10 ને12 ની વિદ્યાર્થીનીઓશર્મિષ્ઠાની દેખરેખ હેઠળ હતી. રવિવાર હોવાથી સવારની પ્રાર્થના પછીઆજે ક્યાં વિષય તૈયાર કરવા તેની માહિતી આપી હતી. જરુરપડે તો તેણી માર્ગદર્શન આપશે તેવું જણાવેલ એટલે શર્મિષ્ઠા જમીને તેમની ઓરડી તરફજવા પગ વાળ્યા. છ ઓરડીમાંથી ચારને બદલે ત્રણ જ વિદ્યાર્થીની જોવા મળી.ખખડાવીને પૃચ્છા કરતા, મંજુએ જવાબ વાળ્યો આજે મધુ, સરલા, ઝીણી, કમળા, રંજન ને કંકુનોવારો હતો. હવે આશ્ચર્ય પામવાનો વારો શર્મિષ્ઠાનોહતો, એક આંચકો લાગ્યો પણ ગુસ્સા સાથે ધમકાવીને પૂછ્યુંશાના વારા બાંધવા પડ્યા છે? મોટાબેન પિક્ચરજોવાના. અમે દર રવિવારે બપોરના શો માં આપની જાણ બહાર ચોરીછુપીથી પિક્ચર જોવા જઇએછીએ. બપોરે ક્યારેય હાજરી લેવાતી ન હોવાથી વારાફરતી અમે રવિવારે જઇએ, એટલે કોઇને ખબર ના પડે.તમારાપહેલાં જોસનાબહેન હતા તે જાણતાં હતા પણ આંખ આડા કાન કરતા ને ખબર ના હોય તેમ વર્તતા પણ તમારે માટે તો ખ્યાલ હતો કે તમે આદર્શવાદી છોએટલે ચલાવી લો તેવા નથી પણ અમે વિચાર્યું પડ્યાએવા દેવાશે. હવે ગુસ્સો તો શર્મિષ્ઠાનો ચરમસીમાએ હતો છતાં તેઓની સમજણ નવાઇ પમાડે તેવી હતી.
હવે હમણાં કંઇકહેવાનો અર્થ નહોતો , કૂનેહથી જ વાત વાળી છોકરીઓ સાથે સમજાવટથી કામ લેવા વિચાર્યું. કંઇક વિચારી રવજીને કુમાર આશ્રમ ભણીદોડતો કર્યો, જા તપાસ કરી લાવ ત્યાં કોઇ ગેરહાજર તો નથીને? ઊભા શ્વાસે ગયેલો રવજી હાંફતો હાંફતો પાછોઆવ્યો ને કહેવાલાગ્યો છ છોકરા ગેરહાજર છે. હવે તાળો મળી ગયો ને આખી વાત સમજમાં આવીગઇ. હવે સાંજની પ્રાર્થના સુધી રાહ જોયા વિના છૂટકોનહોતો!!
ઘરે આવી વિજયનેફોન જોડ્યો.તે ઉંમરમાં તેનાથી ઘણો નાનો હતો તેથી વિજય જ કહેતી ને તેની પ્રત્યેતેને નાના ભાઇ જેવી લાગણી હતી. તેની પત્ની માલતી આદિવાસી ભીલ હતી. કોલેજમાં તેઓસાથે ભણતા, એકબીજા પ્રત્યે આકર્ષણ થયું જે લગ્નમાં પરિણમ્યું.બંને સ્નાતક થતાં સાગટાળા જેવા નાના ગામમાંસેવાની ભેખ ધરી આવ્યા હતા. વિજયનું બાળપણ પણ કાકા ગૃહપતિ હોવાથી અહીં વિત્યું હતું, તેથી આ જગ્યા પ્રત્યે લગાવ હતો.આ જગ્યા જ એવી હતી કે જેઅહીં લાંબો સમય રહે તે એના પ્રેમમાં પડી જાય. વળીતેણે સાગટાળાની વતની આદિવાસી કન્યા માલતી સાથે લગ્ન કર્યા હોવાથી બંનેએ અહીં સ્થાયી થવાનું નક્કી કર્યું. માલતી હસમુખા સ્વભાવની હતીનેપાંચ વર્ષનો તેમનો દીકરો પ્રતુલ પણ ખૂબ વહાલો લાગે તેવોહતો.
વિજય સાથેઔપચારિક વાત કર્યા પછી આજના બનાવ વિશે વિગતે વાત કરી. થોડી ચર્ચા કર્યા પછી નક્કી કર્યું આજે સાંજની પ્રાર્થના બંનેઆશ્રમના છોકરા- છોકરીઓની અહીં કન્યા આશ્રમમાં ભેગી કરવી. પછીવિગતે ચર્ચા કરવા તેના ઘરે વહેલાં આવવાનું સૂચવ્યું, સાથે જમીશું નેકંઇક યોગ્ય ઉકેલ ખોળીશું કહેતાતેણે ફોન મૂક્યો. ફોન મૂકતાં તે ઉંડા વિચારમાં પડી ગઇ. આ જમાનામાં છોકરા- છોકરીઓ ધાક-ધમકીથી માને તેમ નહતા ને તેમ કરવા જતાં કંઇક ગંભીરબનાવની પણ શક્યતા નકારી ન શકાય વળી તેમના મા-બાપને બોલાવી તમાશો કરવાનું પણ યોગ્ય નલાગ્યું.
વધુ વિચાર નકરતાં આનંદની સલાહ લેવાનું યોગ્ય લાગ્યું. જ્યારે ગૂંચવાતી ત્યારે આનંદની સલાહ લેતી. આજે પણ માનસિક રીતે તેની સાથેજોડાયેલી હતી. શોભા પણ આ વાત સમજતી , તેની ખાસ સહેલીજો હતી. તેને પણ કંઇ વાંધાજનક લાગતું નહીં. આમ વિચારતી હતી ત્યાં જ આનંદનો ફોન આવ્યો. આજે રવિવાર હોવાથી તેને નવરાશનો સમય હતો, ઘણીવાર તે રવિવારે જમી પરીવારની ફોન કરતો.
વાતનો તંતુસાંધતા જ તે બોલી હમણાં તને ફોન કરવાનું જ વિચારતી હતી, ત્યાં જ તારો ફોન આવ્યો.તેનો સ્વભાવ મજાકિયો હતો એટલે બોલ્યો આજે રાધાને કાનુડો કેમ યાદ આવ્યો? શર્મિષ્ઠા એ પણ જડબાતોડ જવાબ વાળ્યો કે રાધા ને કહાનક્યારેય ભેગા થયા નહોતા ને ગોકુળ છોડ્યા પછી કૃષ્ણ ક્યારેય ત્યાં ગયો નહોતો પણ આપણે તો અવારનવારમળીએ છીએ એટલે હું તારી રાધા તો નથી જ !!કોલેજમાંદેખાવડા આનંદ પાછળ ઘણી છોકરીઓ ફીદા હતી એટલે જાતને કાનુડો માનતો. હવે તું રાધાની શોધ આદરી દે, હું ને શોભા તારાભગીરથ પ્રયત્નમાં જરુર મદદ કરીશું તેથી તને આ યુગમાં રાધા જરું મળશે એમ ખડખડાટ હસતાં બોલી.
પછી ગંભીર થતાંઆજના બનાવ વિશે વિગતે વાત કરી. આનંદે એક , બે વાત કરી તે તેને ગળે ઉતરી ગઇ વળી તેની આંતરિક શક્તિનોઆનંદને ખ્યાલ હતો તેથી તેણે ઉમેર્યું તુંસાયકોલોજીની વિદ્યાર્થી હોવાથી આ ગૂંચવણ ભરેલો કેસ તું સારી રીતે ઉકેલી શકીશ તેવી હૈયાધારણ પણ આપી. આનંદ સાથે વાતચીત કરી તે હળવીફૂલ થઇગઇ.
વિજયને ખાંડવીબહુ ભાવતી તેથી ખાંડવી બનાવવાનું વિચારી રસોડામાં પગ મૂક્યો, પૂરી ને શાક માલતી લાવવાની હતી. આ રીતે રવિવારે ઘણીવારડબ્બા ઉજાણી કરતાં. થોડો શીરો પણ પ્રતુલ માટે કર્યો. વિજયપરિવાર સાથે આવતો ત્યારે તેની એકલતા દૂર થતી ને નાનકડા પ્રતુલ સાથે રમી સૌ આનંદમાણતા .
---------------સ્વાતિ દેસાઇ ( ક્રમશઃ).